Historia
Przed naszą erą
W roku 1930 prof. Józef Kostrzewski natrafił na osadę z czasów kultury ceramiki wstęgowej kłutej, która znajdowała się na terenie Dębca. Była ona umiejscowiona na zboczu Warty, na wschód od obecnej ul. Dolna Wilda. Odkryto wtedy fragmenty glinianych naczyń oraz wyroby krzemienne. Dalsze badania w roku 1931, w których uczestniczył również Rudolf Jamka, odsłoniły wówczas ziemiankę, w której znaleziono pozostałości węgla drzewnego, kości zwierząt oraz kamienne i krzemienne narzędzia.
Również w roku 1931 natrafiono na drugą osadę, którą odkryto w czasie prac ziemnych, odbywających się na terenie obecnych wodociągów. Wyeksplorowano wtedy trzy jamy i studnię o głębokości ok. 2,70 m, znajdując przedmioty codziennego użytku (gliniany kubek, łyżkę, miskę i talerze), muszle i kamienne narzędzia.
Na Dębcu, blisko granicy z Luboniem odkryto również dwie osady i zniszczone cmentarzysko z późnej epoki brązu i wczesnej epoki żelaza, datowane na lata 800-650 p.n.e.
Z okresu lateńskiego możemy wyróżnić dwa cmentarzyska. Jedno z nich znajdowało się po obu granicach Dębca i Wildy. W nim znaleziono gliniane kosze wraz z ludzkimi kośćmi, resztki naczyń i spaloną ziemię. Drugie miejsce pochówków leżało na terenie Dębiny. Natrafiono tam na ślady chaty z resztkami paleniska, wiele naczyń i skorup rozbitych garnków.
Z lat 125 p.n.e.-15 n.e. pozostały na Dębcu dwie osady, które znajdowały się przy obecnym skrzyżowaniu ulic Czechosłowackiej i Dolna Wilda. W pierwszej z nich znaleziono pozostałości chat, skorupy gliniane, części naczyń, kawałki noża żelaznego, spalone kości zwierzęce i fragmenty rogów. W drugiej osadzie natrafiono jedynie na jamę, której przypisano cechy ziemianki.
Średniowiecze
Na terenie dzisiejszego cmentarza Bożego Ciała, w 1959 roku dwaj uczniowie odnaleźli pozostałości osady z lat 950-1250. Wykopano tam prażnicę – gliniane urządzenie służące do prażenia ziaren.
W roku 1910 Erich Blume znalazł pozostałości innej osady. Wydobyte wtedy dwie czaszki wzbudziły wśród archeologów kontrowersje, gdyż nie mogły one pochodzić z czasów średniowiecza ani nowożytnych. Ostatecznie te dwa obiekty z powrotem zakopano.
Kolejnym miejscem znalezisk jest bardziej znane stanowisko średniowieczne z Dębca. Odkryto je w 1874 roku w czasie kopania fundamentów pod filary mostu. Z dokumentów wynika, że natrafiono wtedy na 11 monet, dwa kolczyki i fragment innego srebrnego przedmiotu.
W 1932 roku znaleziono kolejną osadę-cmentarzysko, której odkrywcą był p. Brukowicki. Wśród znalezisk wyróżnić możemy: ludzką czaszkę i skorupy naczyń.
Znaleziska z XIV/XV wieku odkryto podczas prac ziemnych w 1913 roku w starej odnodze Warty. Były to pale rozproszone na dużej przestrzeni, które miały grubość 15-25 cm. Znaleziono tam również bruk kamienny i późnośredniowieczne naczynia.
Czasy nowożytne – Osiedle Dębina
Początki powstania Dębca datuje się na XVII/XVIII wiek, kiedy to w 1700 roku Michał Czenpiński wziął w dzierżawę północne tereny dawnego Lubonia. Następnie wybudował tam folwark zwany Dębczenem, Dąbczynem, lub Dębcem. Właściciel ziem sprowadził do folwarku chłopów polskich, a także rolników z Bambergu.
Bamberczycy dzięki pracowitości w szybkim czasie zbudowali tam parterowe, pokryte gontem chaty, oraz drewniane zabudowania gospodarcze. Porozsiewali pola, które ciągnęły się na zachód w stronę Świerczewa i na wschód sięgając Dębiny oraz Warty.
W roku 1876 wielki pożar pochłonął większą część zabudowań dębieckich. Wkrótce po tym fakcie potomkowie osadników bamberskich zbudowali nowe, murowane budynki, które przetrwały do dziś.
Wiek XIX dla Dębca odznacza się zakładaniem torów kolejowych. Pierwsza linia prowadziła do Wrocławia, druga natomiast do Kluczborka. W tym czasie zbudowano również dom gminny, kuźnię i szkołę powszechną. Przed 1918 powstała też Kolonia robotników kolejowych.
W 1925 roku Dębiec oficjalnie został przyłączony do Poznania. Dzięki temu gospodarstwa domowe zyskały gaz, prąd elektryczny i kanalizację. Również przedłużono wtedy linię tramwajową i pobudowano wiele okazałych domów.
Lata 30. XX wieku były czasami, gdy na Dębcu wybudowano kościół pod wezwaniem Świętej Trójcy przy ul. Czechosłowackiej, oraz nową szkołę pomiędzy drogą do Lubonia a Dębiną.
Zaraz po II wojnie światowej Zakłady im. Hipolita Cegielskiego zdecydowały wybudować na terenie Dębca duże osiedle mieszkaniowe dla swoich pracowników. Zaprojektowano je w pracowni Zakładu Osiedli Robotniczych Jana Cieślińskiego (do 1951), a potem w Miastoprojekcie. Zrealizowano je w latach 1948-1967 dla 4900 rodzin i był to częściowo przykład stylu socrealistycznego w Poznaniu. Realizacja trwała około 20 lat, co sprawia, że osiedle (73 bloki) nie ma jednorodnego charakteru. Stosowano tu po raz pierwszy w mieście nowe technologie, rezygnując z ręcznego noszenia cegieł przez tzw. koźlarzy na rzecz pochylni, wielokrążków i wind elektrycznych. Po raz pierwszy w Poznaniu zbudowano tu 11-piętrowy budynek mieszkalny o konstrukcji żelbetowej z windami osobowymi (ul. św. Szczepana 5)[3]. Architekci związani z tym projektem to m.in.: Mirosława Dworzańska z zespołem (urbanistyka), Henryk Błaszkiewicz, czy Henryk Kara[4].
Kolejnym etapem były plany budowy wielkich osiedli, które nie do końca zostały spełnione, gdyż zaczęło brakować pieniędzy i materiałów budowlanych. Punktem kulminacyjnym tego przedsięwzięcia była budowa os. Dębina, które miało być dumą Dębca.
Źródło: wikipedia